กับคำถามที่หลายคนสงสัย ฝนในลักษณะนี้ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ และสามารถอธิบายได้ทางวิทยาศาสตร์ดร.บัญชา ธนบุญสมบัติ นักวิชาการ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) อธิบายสาเหตุที่ฝนชอบตกตอนเย็น ๆ ใกล้เวลาเลิกงานหรือเวลากลับบ้านว่า “สาเหตุเพราะในช่วงหน้าฝนมีไอน้ำในอากาศเยอะ ความชื้นสัมพัทธ์สูง พออากาศโดนแดดนานเข้าจากเช้า สาย เที่ยง บ่าย ไอน้ำในอากาศซึ่งร้อนขึ้นจะฟิตจัดหรือมีพลังงานเยอะ จึงลอยสูงขึ้นไปเรื่อย ๆ แล้วกลั่นตัวเป็นหยดน้ำเล็ก ๆ จำนวนมาก ก่อม็อบกลายเป็นเมฆก้อนหนักขึ้น จนถึงจุดหนึ่งก็หนักเกินไป ตกลงมาเป็นฝน…

“ช่วงเย็นที่ฝนตกตรงเวลา น่าจะเป็นเพราะมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งพอมรสุมตัวนี้เข้ามาแล้ว มันจะมีวงจรของมันที่เกิดจากพลังงานของดวงอาทิตย์ พอถึงวงรอบได้ที่ก็กระตุ้นให้เกิดฝนตก ซึ่งก็เป็นช่วงเวลาคนเลิกงานพอดี”

ส่วนฝนตกตอนเย็นจะเกี่ยวกับปรากฏการณ์โดมความร้อนคือ การที่เมืองใหญ่อย่างกรุงเทพฯ มีความร้อนสะสมตัวกักเก็บไว้ในเมืองอยู่สูงหรือไม่นั้น ยังเป็นเรื่องถกเถียง และรอการพิสูจน์

ก้าวเข้าสู่ฤดูฝน สิ่งที่จะได้มาไม่ใช่เพียงสายฝนที่ตกลงมา แต่ยังนำด้วยโรคต่างๆ ที่จะส่งผลกระทบต่อสุขภาพของเราได้ จากข้อมูลของกระทรวงสาธารณสุขได้ระบุเกี่ยวกับโรคที่มากับฤดูฝน ดังนี้

• โรคเยื่อบุตาอักเสบหรือโรคตาแดง มีอาการคือ ตาแดง ปวดตา คันตา น้ำตาไหล สามารถป้องกัน

ด้วยการล้างมือและเลี่ยงใช้ของร่วมกับผู้อื่น

• โรคไข้หวัดใหญ่ ผู้ป่วยมักมีอาการไข้สูง ปวดศีรษะ ไอเมื่อยกล้ามเนื้อ อ่อนเพลีย ป้องกันได้ด้วย

การใช้ผ้าปิดปากและจมูก สวมหน้ากากอนามัย หรือฉีดวัคซีนป้องกัน

• โรคไข้เลือดออก อาการคือ ปวดตัวและกระดูก มีไข้สูงประมาณ 2-7 วัน จากนั้นไข้จะลด

เฉียบพลัน มีผื่นแดงหรือจ้ำเลือด ป้องกันด้วยการทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย

• โรคฉี่หนู อาการไข้ขึ้นสูง ตาแดง ปวดศีรษะ กล้ามเนื้อน่องและโคนขาอย่างรุนแรง โดยผู้ป่วย 5-

10% มีอาการรุนแรง เช่น ไตวาย หรือช็อคได้

• โรคอุจจาระร่วงบิด, ไทฟอยด์, อาหารเป็นพิษ ผู้ป่วยจะมีอาการท้องเสีย มีไข้ ปวดบิดในท้อง หากติดเชื้อมักจะมีอาการถ่ายมีมูกเลือดปน

เมื่อต้องเจอกับฝน หากไม่ได้เตรียมอุปกรณ์ป้องกัน เช่น ร่ม เสื้อกันฝน ฯลฯ ให้พร้อมก็อาจต้องเปียกและถ้าเปียกแล้ว ควรทำอย่างไรถึงจะไม่ป่วย  

1. ถอดเสื้อผ้าเปียกหรือเปลี่ยนชุด (ถ้าทำได้) ให้เร็วที่สุด อย่าปล่อยทิ้งไว้ให้แห้งเอง อาจทำให้เป็นไข้หวัด และรีบซักเสื้อผ้าเพื่อไม่ให้เกิดราหรือเหม็นอับ

2. อาบน้ำ ในน้ำฝนอาจมีสิ่งสกปรกปนเปื้อน หลังถอดเสื้อผ้าเปียกออกแล้วต้องอาบน้ำสระผมชำระร่างกายทันที ถ้าอาบน้ำเย็นให้ราดน้ำที่เท้าก่อนเพื่อปรับอุณหภูมิร่างกาย ทำความสะอาดจุดที่สัมผัสฝน เช่น เท้า เพื่อป้องกันเชื้อโรค

3. เช็ดตัวและเป่าผมให้แห้ง เพื่อป้องกันการเป็นไข้ไม่สบาย

4. ดื่มเครื่องดื่มร้อน ช่วยให้ร่างกายอบอุ่น สบาย ผ่อนคลาย และหลับสบาย อาทิ น้ำขิง นมร้อน ชาร้อน ฯลฯ

5. พักผ่อนให้เพียงพอ เพราะเมื่อเปียกฝน อุณหภูมิร่างกายอาจเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทำให้ร่างกายอ่อนแอ หากนอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอจะช่วยให้ร่างกายแข็งแรง ฟื้นฟู ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ เมื่อตื่นขึ้นมาก็จะรู้สึกสดชื่น กระปรี้กระเปร่า มีพลัง

6. ไม่เปียกฝนซ้ำบ่อย ๆ ควรพกอุปกรณ์กันฝนไว้เสมอ

ฤดูฝนเป็นช่วงที่สภาพถนนเปียกลื่น มีน้ำท่วมขัง และทัศนวิสัยในการมองเห็นเส้นทางไม่ชัดเจน ทำให้มีความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุทางถนนสูง และรุนแรงกว่าปกติ โดยเฉพาะช่วงที่ฝนตก 10 นาทีแรก เป็นช่วงที่รถมีโอกาสเกิดอุบัติเหตุมากที่สุดจากการลื่นไถล เพราะน้ำฝนจะชะล้างคราบน้ำมันและฝุ่นละอองที่ติดอยู่บนพื้นถนน ทำให้เกิดเป็นเสมือนแผ่นฟิล์มฉาบอยู่บนผิวถนน อาจส่งผลให้รถลื่นและเสียหลักจนเกิดอุบัติเหตุได้

นายแพทย์โอภาส การย์กวินพงศ์ อธิบดีกรมควบคุมโรค ได้กล่าวถึงสถิติอุบัติเหตุทางถนนที่น่าตกใจ คือ ช่วงเดือนกันยายนปี 2565 ที่มีฝนตกหนัก มีผู้ที่ได้รับบาดเจ็บจำนวน 8,138 ราย เสียชีวิต 105 รวม 8,243 ราย จึงขอแนะนำให้ประชาชนผู้ใช้ถนนในวันฝนตกดังนี้

1.เพิ่มความระมัดระวังให้มากเป็นพิเศษ โดยลดความเร็วลงกว่าระดับปกติ เนื่องจากพื้นถนนที่เปียก รถจะใช้ระยะเบรกเพิ่มขึ้น และควรใช้ความเร็วที่เหมาะสมไม่เกิน 30-50 กิโลเมตรต่อชั่วโมง จะช่วยให้สามารถควบคุมรถได้อย่างมีประสิทธิภาพ

2.เปิดไฟหน้ารถเสมอ ใช้ไฟต่ำจะช่วยให้เรามองเห็นสิ่งต่าง ๆ บนถนนได้ชัดเจนขึ้น และให้รถคันอื่นมองเห็นรถของเราได้ในระยะไกล 

3.เปิดใบปัดน้ำฝน ปรับระดับความเร็วของใบปัดน้ำฝนให้สัมพันธ์กับความแรงของฝนที่ตกลงมา จะช่วยให้เรามองเห็นเส้นทางได้ตลอดเวลา 

4.เว้นระยะห่างจากท้ายรถคันหน้าให้มากกว่าปกติอย่างน้อย 10-15 เมตร เพื่อให้มีระยะเบรกที่เพียงพอและปลอดภัย

5.หลีกเลี่ยงการแซง แต่หากจำเป็นควรประเมินสถานการณ์ให้ดีก่อนแซง

6.ในกรณีที่รถลื่นไถลหรือเหินน้ำ ไม่ควรเหยียบเบรกจนล้อหยุดหมุนทันที อาจทำให้รถพลิกคว่ำได้ ควรใช้เกียร์ต่ำ และค่อยๆ เบรก เพื่อลดความเร็ว แล้วจึงค่อยเหยียบเบรกเพื่อหยุดรถ

7.เมื่อต้องขับรถผ่านถนนที่มีน้ำท่วมขัง ขอให้หยุดประเมินสถานการณ์ หากระดับน้ำสูงกว่าขอบประตูรถ ไม่ควรขับฝ่าไป ควรเลี่ยงไปใช้เส้นทางอื่นแทน  ทั้งนี้ หากพบเห็นผู้บาดเจ็บจากอุบัติเหตุ ให้โทร 1669 เพื่อขอความช่วยเหลือจากทีมแพทย์กู้ชีพทันที

          นอกจากนี้ การดูแลรักษารถยนต์ให้มีความพร้อมในการขับขี่ก็เป็นอีกหนึ่งเรื่องที่สำคัญเช่นกัน โดยกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) กระทรวงมหาดไทย ได้ให้คำแนะนำไว้ ดังนี้

- ตรวจเช็กระบบเบรก ผ้าเบรก จานเบรก และน้ำมันเบรกให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน

- หม้อน้ำ ตรวจดูให้แน่ใจว่าไม่อุดตัน รั่วซึม เติมน้ำให้อยู่ในระดับที่กำหนด

- ใบปัดน้ำฝน เนื้อยางต้องไม่แห้งกรอบ สามารถกวาดน้ำได้สะอาด ไม่มีรอยขุ่นมัว และไม่มีเสียงดังขณะใช้งาน

- ยางรถยนต์ มีดอกยางละเอียด ร่องยางลึก ไม่มีรอยปริ แตก บวม ควรเติมลมยางให้มากกว่าปกติ 2 – 3 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการรีดน้ำและยึดเกาะถนน

- สัญญาณไฟ สว่างไม่ขุ่นมัวทุกดวง ปรับตั้งให้ส่องสว่างเห็นเส้นทางชัดเจน และอยู่ในระดับเดียวกันทั้ง 2 ข้าง

- อุปกรณ์ฉุกเฉินที่ควรมี เช่น ยางอะไหล่ ไฟฉาย อุปกรณ์ลากพ่วงจูง ฯลฯ

ดังนั้นคำว่า “ฝนราชการ” จึงถือเป็นปรากฏการณ์ทางอุตุนิยมวิทยาที่มาพร้อมคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์ แต่ไม่ว่าจะเจอฝนชนิดใด อย่าลืมให้ความสำคัญกับความปลอดภัยและดูแลสุขภาพเพื่อหลีกเลี่ยงการล้มป่วยจากโรคที่มากับฝน