หากย้อนกลับไปดูจะพบว่า ในปี 2566 หลายภูมิภาคของโลกเผชิญกับผลของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างรุนแรง อย่างเช่น ยุโรปพบกับวิกฤตคลื่นความร้อนและภัยแล้ง ด้วยปริมาณฝนและหิมะน้อยกว่าปกติ ตามมาด้วยการขาดแคลนน้ำทำให้การเกษตรกรรมได้รับผลกระทบ ทั้งในฝรั่งเศส อิตาลี สเปน อังกฤษ ฯลฯ
ภัยแล้งรุนแรงทำให้เกิดโศกนาฎกรรมในบราซิล เมื่อโลมาแม่น้ำแอมะซอนตายกะทันหันมากถึง 120 ตัว เกิดเป็นความกังวลเกี่ยวกับการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพ
ภูมิภาคอเมริกาเหนือและเอเชียก็ได้รับผลกระทบกับคลื่นความร้อนและภัยแล้งรุนแรง ทั้งยังเกิดวิกฤตไฟป่าในหลายพื้นที่ทั่วโลก
ลิเบีย​ถูกพายุเฮอริเคนทำลายล้าง เกิดน้ำท่วมครั้งใหญ่ในบราซิล ทวีปอเมริกาต้องเผชิญกับภัยพิบัติที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน เช่นเดียวกับที่บางส่วนของเอเชียประสบภัยพายุไต้ฝุ่นรุนแรง ฯลฯ
ผู้เชี่ยวชาญกล่าวว่า ตอนนี้เราเลยจุด “โลกร้อน” ไปสู่ยุค “โลกเดือด” (Global Boiling) แล้ว ⁽¹⁾


ที่สำคัญคือ ปี 2566 สร้างสถิติเป็นปีที่ร้อนที่สุด โดยอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกเพิ่มขึ้น 1.4 องศาเซลเซียส สูงที่สุดเป็นประวัติการณ์
ปรากฏการณ์เอลนีโญมีแนวโน้มจะทำให้การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศหนักหน่วงเลวร้ายยิ่งขึ้นในปี 2567 น้ำแข็งขั้วโลกละลายต่อเนื่องทำให้ระดับน้ำทะเลเพิ่มขึ้นกว่า 2 เท่า
ขณะที่ระดับก๊าซเรือนกระจกยังเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ระดับคาร์บอนไดออกไซด์สูงกว่ายุคก่อนอุตสาหกรรมถึงร้อยละ 50 อุณหภูมิโลกจะยังคงสูงขึ้นต่อไปอีกหลายปีต่อจากนี้ ⁽²⁾
เหตุการณ์ภัยพิบัติทางธรรมชาติหรือสภาพภูมิอากาศสุดขั้วที่เกิดขึ้นถือเป็นสัญญาณเตือนถึงความจำเป็นในการดำเนินการอย่างเร่งด่วน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการจัดการกับกิจกรรมของมนุษย์ที่ก่อให้เกิดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก



 

มีข้อมูลระบุว่า ประมาณร้อยละ 11 ของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั่วโลกเกิดจากการท่องเที่ยว และคาดว่าจะเพิ่มเป็นสองเท่าภายในปี 2593 หากไม่มีการควบคุมการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจะทำให้ภาวะโลกร้อนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้เกิดรูปแบบสภาพอากาศที่รุนแรงขึ้นอย่างเห็นได้ชัด ⁽³⁾
เทรนด์การท่องเที่ยวสีเขียวจึงมีบทบาทสำคัญที่จะช่วยแก้ปัญหา โดยเฉพาะการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ (Low Carbon Tourism) ซึ่งเป็นการท่องเที่ยวที่ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้น้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยมีปลายทางไปสู่การท่องเที่ยวปล่อยคาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์ (Carbon Neutral Tourism)
อุทยานแห่งชาติซึ่งเป็นเขตการอนุรักษ์ธรรมชาติที่เปิดให้นักท่องเที่ยวสามารถเข้าชมเพื่อการศึกษาค้นคว้าและพักผ่อน เป็นหนึ่งหน่วยงานที่ร่วมส่งเสริมสนับสนุนแนวคิดเรื่องการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ โดยการให้ข้อมูลเพื่อสร้างความตระหนักรู้ให้กับนักท่องเที่ยวว่า ทุกการกระทำไม่ว่าจะเล็กน้อยเพียงใดก็ตามล้วนมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม



การให้ข้อมูลกับนักท่องเที่ยวได้ทราบถึงปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในระหว่างกิจกรรมการท่องเที่ยวจะช่วยเพิ่มความตระหนักรู้และความเต็มใจที่จะมีส่วนร่วมในการท่องเที่ยวแบบคาร์บอนต่ำ
ทางอุทยานแห่งชาติจึงได้เผยแพร่ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมการท่องเที่ยวต่าง ๆ เช่น
• นักท่องเที่ยว 1 คน มีการผลิตน้ำเสีย 0.638 ลบ.ม./คืน เกิดคาร์บอน 0.03 kgCO2eq (กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์) ต่อคน
• นักท่องเที่ยว 1 คน มีการใช้ไฟฟ้า 0.416 หน่วย/คืน เกิดคาร์บอน 0.208 kgCO2eq/คน
• นักท่องเที่ยว 1 คน ทานอาหาร 3 มื้อ เกิดขยะ 1.8 กิโลกรัม/คน เกิดคาร์บอน 0.63 kgCO2eq/คน
ในการบริโภคชนิดอาหารต่าง ๆ ทำให้เกิดคาร์บอนต่างกัน เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป 200-270 gCO2eq, อาหารสำเร็จรูป 678-789 gCO2eq, ขนมขบเคี้ยว 160-221 gCO2eq, น้ำอัดลมกระป๋อง 159-182 gCO2eq เป็นต้น
ในการพักค้างในพื้นที่อุทยานฯ นักท่องเที่ยวแต่ละคนปล่อยคาร์บอนจากกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การใช้หลอดไฟ LED 3 ชั่วโมง 0.036 kgCO2eq, การใช้กาต้มน้ำร้อน 1 ชั่วโมง 0.091 kgCO2eq, เครื่องทำน้ำอุ่น ชนิดใช้แก๊ส 0.42 kgCO2eq, การซักผ้าปูที่นอน ผ้าห่ม ปลอกหมอน 0.78 kgCO2eq, การกดชักโครก 1 ครั้ง 0.84 kgCO2eq, การเปิดน้ำ 1 นาที ประมาณ 10 ลิตรต่อครั้ง 0.84 kgCO2eq เป็นต้น
เพื่อลดรอยเท้าคาร์บอนจากการท่องเที่ยวให้เบาบางลง มีการแนะนำให้เปลี่ยนมาใช้ผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เช่น การใช้ถุงผ้าแทนถุงพลาสติก จะสามารถช่วยลดคาร์บอนได้ 0.2 kgCO2eq/ถุง การใช้ผลิตภัณฑ์ใช้ช้ำ เช่น แก้วน้ำ ขวดพลาสติก หลอด จะช่วยลดคาร์บอนได้ 0.98 kgCO2eq/ขวด ฯลฯ
นอกจากนี้การแยกขยะและนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ เช่น​ นำเศษอาหารมาทำปุ๋ยหมักหรือเลี้ยงสัตว์เป็นทางหนึ่งที่สามารถช่วยได้เช่นกัน ⁽⁴⁾
รวมพลังเพื่อการท่องเที่ยวยั่งยืน
ความสำเร็จของการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำต้องการความร่วมมือจากหลายฝ่าย รวมถึงภาคเอกชนผู้ประกอบการท่องเที่ยว เช่น บริษัททัวร์ โรงแรม รีสอร์ท ร้านอาหาร รวมไปถึงชุมชนท้องถิ่น หน่วยงานภาครัฐและองค์กรต่าง ๆ
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และภาคีเครือข่ายได้ร่วมผลักดันการท่องเที่ยวคุณภาพที่ควบคู่ไปกับการดูแลสิ่งแวดล้อมและสุขภาพที่ยั่งยืน
สสส. และภาคีฯ ร่วมสร้างต้นแบบการท่องเที่ยวสีเขียวเพื่อยกระดับการท่องเที่ยวในพื้นที่อุทยานแห่งชาติ การท่องเที่ยวคาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์ โดยมีพื้นที่อุทยานแห่งชาติสีเขียวต้นแบบ 3 แห่ง คือ อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน และอุทยานแห่งชาติภูหินร่องกล้า รวมทั้งมีพื้นที่เครือข่ายอุทยานแห่งชาติสีเขียวอีก 9 แห่ง เช่น อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ อุทยานแห่งชาติเขาค้อ เป็นต้น

สำหรับอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ มีพื้นที่ทั้งหมด 301,184 ไร่ มีปริมาณการกักเก็บคาร์บอนในพื้นที่ 269,539 ตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า (tCO2eq/ปี) มีสถิตินักท่องเที่ยวที่มาเยือนในปีงบประมาณ 2565 ถึง 439,165 คน ต้องการพื้นที่ป่าไม้สำหรับใช้ดูดซับก๊าซเรือนกระจก 6,037 tCO2eq หรือ 38,000 ไร่
ในการพัฒนาการท่องเที่ยวและวัฒนธรรมชุมชนสังคมคาร์บอนต่ำ อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์มีการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร หาแนวทางการลดปริมาณการปลดปล่อยคาร์บอน ให้ความรู้แก่เจ้าหน้าที่พัสดุเกี่ยวกับการจัดซื้อจัดจ้างสีเขียว (Green Procurement) การเลือกใช้วัสดุอุปกรณ์และทรัพยากรที่มีฉลากสิ่งแวดล้อม (Environmental Labels)​ การใช้ผลิตภัณฑ์สินค้าตะกร้าเขียว การคัดแยกขยะ ฯลฯ ⁽⁵⁾
การให้ความรู้กับผู้ประกอบการและชุมชนบริเวณอุทยานฯ ตั้งแต่การคัดแยกขยะ การบริหารจัดการนักท่องเที่ยว การคำนวณคาร์บอนเครดิต การจูงใจนักท่องเที่ยวด้วยส่วนลด การจัดทำเมนูอาหารคาร์บอนต่ำ (Sustainable Menu) เช่น การกินอาหารตามฤดูกาล วัตถุดิบหาง่ายในท้องถิ่น เป็นต้น
ความรู้ความเข้าใจทำให้เกิดการช่วยกันดูแลและบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ เพราะหากเกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมขึ้นในพื้นที่อาจส่งผลต่อสุขภาพและเศรษฐกิจในพื้นที่ ที่สำคัญอาจทำให้จำนวนนักท่องเที่ยวลดลงได้ ⁽⁶⁾
อีกทั้งต้นแบบการท่องเที่ยวสีเขียวเพื่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ยังสามารถเป็นโมเดลที่นำไปพัฒนาในพื้นที่ท่องเที่ยวอื่น ๆ ได้


เพื่อให้กิจกรรมสุดโปรดของคนทั่วโลกคือ การท่องเที่ยว เป็นทั้งความเพลิดเพลิน ผ่อนคลาย มอบความสุข เปิดประสบการณ์ และสร้างความประทับใจ พร้อมกับเป็นการแสดงความรับผิดชอบในการปกป้องโลกที่เราเรียกว่า “บ้าน” ด้วย กิจกรรมที่เกิดจากการท่องเที่ยวจะต้องแบ่งเบาหรือไม่เป็นต้นเหตุในการปล่อยก๊าซเรือนกระจกซึ่งเป็นสาเหตุทำให้อุณหภูมิของโลกสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง